در بیماری های سطح چشم که همراه با نقصان بن یاخته های (سلولهای بنیادی ) ناحیه ی لمب قرنیه باشد پیوند قرنیه شانس موفقیت ندارد زیرا جانشینی سلولهای اپی تلیال توسط بن یاخته ها با مشکل مواجه می شود در نتیجه بیماری سطح قرنیه عود خواهد کرد.

علل بیماری های سطح قرنیه ، مواد شیمیایی و سوختگی ، اتوایمون ( استیون جانسون – پمفیگوئید ) آن ایرید یا استعمال طولانی کونتاکت لنز و عوارض استعمال میتومایسین C منعاقب جراحی .

درمان:پیوند بن یاخته ها در ناحیه ی لمب چشم دیگر و یا چشم بستگان و یا از کاداور و یا کشت بن یاخته ها است.روش دیگر استفاده از Keratoprothetic Devise می باشد که بستگی به سن بیمار، سلامت بیمار ، اتیولوژی نقصان بن یاخته ها و سلامت ملتحمه دارد.

Keratoprothetic(KPRO) Devise- قرنیه هایی که شمارش سلولهای آن پایین بوده ویا به دلایل دیگر برای پیوند مناسب نباشند آنها را استریل نموده (توسط Radiation ) و در آلبومین ذخیره نموده در بانک چشم تا یک سال می توان نگهداری نمود.

Conjunctival Limbal Allogft- لایه ی سطحی قرنیه و لمب+ ملتحمه را توسط بخیه و Tissue-Glue پیوند می نماید.

عوارض کاربرد بن یاخته ها، شکست ترمیم بیماری سطح قرنیه می باشد در حالی که عوارض کراتوپراستزیس ، آندوفتالمین ، تحلیل رفتن قرنیه و کراتین عفونی است.

نقصان بن یاخته ها در حاشیه قرنیه

(LSCD)Limbal Stem Cell Deficincy: بن یاخته ها اطراف قرنیه در ترمیم اپی تلیوم قرنیه رل عمده دارد. ممکن است خیلی ها آن را به عنوان عوامل خطرساز به حساب نیاورنر ولی تعداد زیادی افراد دچار این عارضه می شوند ، مخصوصا در کسانی که کونتاکت لنز مصرف می کنند بیشتر دیده می شود . در حدود 4/2 % افرادی که کونتاکت لنز دارند درجاتی از نقصان این سلولها را در قرنیه خود نشان می دهند.

علائم: علائم متعددی ممکن است همراه این عارضه باشد . این علائم عبارتند از احساس جسم خارجی ، عدم تحمل کونتاکت لنز یا فوتوفوبی ، این علائم ممکن است مختصر و موضعی یا شدید بوده و قسمت اعظم و یا تمام قرنیه را گرفتار نماید. با تشخیص زودتر این علائم درمان ساده تر خواهد بود.

با فلورسئین نقاط رنگی در قسمت بالای قرنیه نزدیک Limbus دیده می شود و ممکن است به صورت خطوط مارپیج یا مدور حول یک محور دیده شود و یا ممکن است شبیه علائم خشکی چشم تجلی نماید.

گاه اولین علامت عروق جدید است که به روی قرنیه می آید و اپی تلیوم قرنیه شفافیت خود را از دست می دهد . قرمزی قرنیه و حساسیت به نور یا نقصان دید ممکن است شکایت بیمار باشد.

عوارض ، ممکن است خود به خود خوب شود و ندرتا احتیاج به حراجی ممکن است مورد توجه قرار گیرد.

ابتدا باید از استعمال کونتاکت لنز خودداری نمود ، اشک مصنوعی و گاه استروئید موضعی مورد استفاده قرار گیرد .

در مورد جراحی از بن یاخته های چشم دیگر می توان استفاده نمود ولی چنانچه چشم دیگر که علائمی ندارد و نقصان مختصری از بن یاخته ها داشته باشد ، برداشتن سلولهای بیشتر چشم دیگر را هم در معرض خطر قرار دهد از جمله دچار زخم مزمن و غیر قابل التیام و یا دیر التیام بشود و بالاخره اسکار و نقصان بینایی ایجاد نماید .

عوارض دیگر اسکار استرومای قرنیه ، از دست دادن بینایی و از دست دادن دائم بن یاخته ها دیده شده است . اشک مصنوعی ، درمانهای ضد التهابی ، بستن راه خروج اشک و درمان بیماری های غدد میبومین به درمان کمک می کند. چنانچه این بیماران درخواست Lasik بنمایند باید قبل و بعد از عمل مراقبت های دقیق انجام شود . اگر نقصان بن یاخته ها زیاد نباشند و بیماری های سطح چشم هم در کار نباشد امکان جراحی دارد . البته ناگفته نماند که جراحی ممکن است وضعیت را بدتر نماید .

بن یاخته ها در درمان بیماری های چشم

دانشمندان متوجه شدند که بن یاخته ها آمبریونیک به هر نوع سلولی از جمله سلولهای اپیتلیوم پیگمانته ی رتین (RPE) تبدیل می شوند .

در آزمایشگاه تحقیقات لازم در مورد این سلولها انجام شده و حالا در انسان نیز مورد بررسی قرار گرفته است . این بن یاخته ها ی تبدیل شده به RPE را اولین بار 50 هزار سلول را به داخل چشم تزریق نمودند و معلوم شد که ناکافی بوده و سپس در 12 بیمار مبتلا به بیماری دژنرسانس ماکولر و یا بیماری ارثی Stargardt's Macular Dystrophy به کار برده شده و در فاز اول سلامت این تکنیک و تحمل بیماری نتایج رضایت بخش بوده و باید منتظر نتیجه ی نهایی بود.

امید است این تکنیک نه تنها در دژنرسانس ماکولر بلکه برای دیستروفی ماکولا ، بیماری دیابت ، اختلالات عروقی و بیماری های اتوایمون نیز نتایج مفید داشته باشد .